Ngôi nhà mới của vợ chồng Dũng vừa hoàn thiện. Kiến trúc hiện đại, nội thất sang trọng, sân vườn rộng rãi – tất cả đều là ước mơ mà anh đã ấp ủ suốt hơn chục năm đi làm ăn xa. Nhưng đằng sau vẻ ngoài hoàn hảo ấy, là một sự thật khiến trái tim anh sau này không thể yên lòng.
Mẹ anh – bà Nhàn – năm nay đã ngoài bảy mươi. Người phụ nữ gầy gò ấy đã một tay nuôi Dũng lớn khôn sau khi chồng mất sớm. Cả đời bà chưa từng hưởng thụ, chưa một lần đi du lịch hay mặc bộ quần áo mới nào quá hai trăm ngàn. Căn nhà cũ sau vườn – vốn là nơi cả gia đình sống hơn ba mươi năm – trở thành “nơi ở tạm” cho mẹ sau khi vợ chồng Dũng xây nhà mới.
Vợ anh, Hạnh, từ lâu đã không ưa mẹ chồng. Những mâu thuẫn nhỏ nhặt, những cái liếc mắt, lời nói cạnh khóe đã âm thầm đẩy bà Nhàn rút lui khỏi trung tâm của tổ ấm. Dũng biết, nhưng anh chọn im lặng. Anh nghĩ, miễn mẹ còn một mái nhà, còn cơm ăn áo mặc là đủ. Nhà mới chỉ có ba phòng ngủ, mà con cái cũng cần không gian riêng…
“Để mẹ ở nhà cũ cũng được mà, có vườn, có cây, lại gần mình. Sáng chiều sang thăm là tiện.” – Dũng từng nói vậy với vợ, như để tự trấn an.
Ban đầu, bà Nhàn không nói gì. Bà chỉ lặng lẽ dọn sang nhà cũ, thu vén từng thứ một, vẫn nở nụ cười khi thấy con trai cười nói vui vẻ với các cháu, không một lời oán trách.
Nhưng rồi thời gian trôi, sức khỏe của bà ngày càng yếu. Mỗi lần trời trở lạnh, bàn tay bà lại run rẩy, ho kéo dài, nhưng chẳng ai thực sự để tâm. Bà tự nấu ăn, tự giặt giũ. Có hôm trời mưa lớn, nhà dột, bà nằm co ro trong chăn ẩm mà không dám gọi Dũng sang sửa, sợ làm phiền.
Dũng không cố tình vô tâm. Anh bận bịu công việc, đối tác, con cái. Anh nghĩ mẹ vẫn khỏe – vì mẹ chưa từng than đau. Mỗi lần sang thăm, bà vẫn cười, vẫn hỏi han cháu nội, vẫn dúi vào tay anh mấy trái bưởi tự trồng.
Cho đến một ngày tháng Chạp, trời trở gió mạnh. Bà Nhàn ngã trong lúc ra giếng lấy nước. Người hàng xóm thấy lâu không thấy bà ra vườn, liền qua thăm thì phát hiện bà đã mất. Trong tay bà vẫn còn nắm chặt một mảnh khăn len cũ – khăn của Dũng ngày còn bé.
Dũng bàng hoàng. Anh ôm lấy thi thể mẹ mà khóc nức nở. Căn nhà cũ lạnh tanh, đồ đạc cũ kỹ phủ bụi. Lần đầu tiên sau nhiều năm, anh mới nhận ra mẹ đã sống cô độc thế nào. Mỗi góc nhà là một kỷ niệm – nhưng cũng là một lời trách im lặng mà thấu đến tận tim.
Sau tang lễ, Dũng quay lại căn nhà cũ để thu dọn đồ đạc. Khi vào phòng mẹ, anh vô tình phát hiện một chiếc hộp gỗ nhỏ giấu dưới gầm giường. Hộp cũ, khóa sắt hoen gỉ. Anh mở ra, bên trong là một chồng thư tay, vài tấm ảnh cũ đã ố vàng, một cuốn sổ tay, và đặc biệt – một đôi giày trẻ em bằng vải sờn màu.
Anh run rẩy lật từng trang thư.
Thư thứ nhất:
“Dũng à, hôm nay con tròn 5 tuổi. Mẹ chẳng có tiền mua bánh sinh nhật, nên mẹ luộc cho con 2 quả trứng vịt và đốt cây nến nhỏ. Con cười vui lắm. Mẹ biết con thèm bánh kem, nhưng con không đòi. Con chỉ ôm mẹ và bảo: ‘Mẹ là bánh sinh nhật của con.’ Mẹ đã khóc, nhưng con không thấy đâu.”
Thư thứ ba mươi hai:
“Hôm nay con cưới vợ. Mẹ mừng lắm, nhưng cũng lo. Con có gia đình riêng rồi, mẹ không dám mong gì, chỉ mong con hạnh phúc. Mẹ dọn sang nhà cũ là vì mẹ muốn con được yên lòng. Đừng lo cho mẹ, ở đâu có con, có cháu, mẹ thấy đủ rồi.”
Thư cuối cùng, chưa gửi:
“Dũng của mẹ, nếu một ngày mẹ không còn nữa, mẹ mong con đừng buồn. Mẹ sống đủ rồi. Mẹ tiếc là không nói được lời xin lỗi khi thấy con phải phân vân giữa chữ hiếu và chữ nghĩa vợ chồng. Mẹ hiểu, và mẹ không trách. Chỉ mong sau này, nếu con thấy một người mẹ già co ro bên góc chợ, hãy nhớ đến mẹ… Và nếu có thể, hãy ngồi lại, hỏi bà ấy đã ăn gì chưa.”
Dũng quỵ xuống. Những giọt nước mắt rơi trên từng trang giấy. Anh nhìn đôi giày trẻ em – là giày của anh ngày còn bé – mà mẹ giữ hơn ba mươi năm. Từng món đồ trong hộp là từng đoạn đời, là ký ức không ai nhớ ngoài mẹ.
Anh bước ra vườn, nhìn lên căn nhà mới của mình – sáng đèn, ấm cúng – mà trong lòng lạnh toát. Căn nhà ấy không có mẹ. Không còn ai dúi cho anh trái bưởi ngọt hay mời anh chén trà nóng. Căn nhà ấy quá đầy tiện nghi, nhưng quá thiếu một bàn tay âm thầm hy sinh.
Từ ngày đó, Dũng giữ chiếc hộp gỗ trong phòng làm việc. Mỗi lần mệt mỏi, anh lại mở ra, đọc lại từng dòng chữ nguệch ngoạc của mẹ, như một lời nhắc nhở về điều quý giá nhất mà anh từng có – và từng vô tình đánh mất.
Sau này, mỗi lần gặp người già neo đơn, Dũng đều dừng lại. Anh không bao giờ từ chối khi ai đó bán mớ rau hay bó hoa dại. Trong tim anh, mẹ vẫn sống – trong chiếc hộp gỗ, trong ký ức, và trong từng lần anh sống tử tế hơn.
Anh không thể quay lại, nhưng anh có thể bắt đầu từ hôm nay – để không có thêm một người mẹ nào phải rơi nước mắt trong âm thầm như mẹ anh năm ấy.