1. Đặc điểm chung của ngũ gia bì
Cây ngũ gia bì còn được gọi với tên khác là xuyên gia bì. Là một loại cây cảnh rất phổ biến và được ưa thích. Trong đông y, ngũ gia bì là một vị thuốc có nhiều tác dụng trong hỗ trợ điều trị xương khớp, giảm đau và nhiều tác dụng khác:
Đặc điểm
Cây ngũ gia bì thuộc nhóm cây bụi, thân cây trưởng thành có thể cao từ 1-7m, cành nhánh rậm rạp và có gai mềm. Lá dạng lá kép chân chim, mọc so le, hình bầu dục hoặc thuôn, màu sẫm bóng. Hoa mọc ở đầu cành, cuống dài khoảng 4cm, nhỏ, màu trắng lục, cánh hoa hình tam giác. Quả hình cầu dẹt, mọng, khi chín có màu đen, bên trong có 2 hạt. Cây ngũ gia bì thường xanh thẫm quanh năm nếu được chăm sóc tốt ngay cả ở điều kiện trong nhà thiếu ánh sáng.
Một số loại ngũ gia bì
Ngũ gia bì gai: Loại này thường dùng làm thuốc, gai mềm.
Ngũ gia bì cẩm thạch: Được ưa dùng làm cảnh, lá nhiều màu sắc lạ.
Ngũ gia bì hương: Hay còn gọi là tế trụ gia bì, thường mọc bụi, thân cây rất cao, được xếp vào loại cây quý hiếm.
Cây ngũ gia bình được trồng làm cảnh trưng bày trong nhà
2. Một số tác dụng với sức khỏe của cây ngũ gia bì
Ngũ gia bì là vị thuốc đã được sử dụng trong y học cổ truyền từ rất lâu với nhiều tác dụng và lợi ích đối với sức khỏe:
Chữa bệnh xương khớp
Ngũ gia bì có vị đắng, tính ôn, cay. Là vị thuốc có tác dụng tốt đối với bệnh phong thấp, gân xương, bệnh lý về xương khớp, đau xương khớp, mạnh gân cốt. Chúng có tác dụng làm mềm cơ, thư giãn cơ và hạn chế những cơn đau do bệnh xương khớp gây nên. Đây là tác dụng lớn nhất của loại cây này.
Chống mệt mỏi
Các thành phần trong ngũ gia bì có tác dụng tốt trong điều tiết hồng cầu, bạch cầu và huyết áp. Nhờ đó có thể làm giảm mệt mỏi. làm tăng sức chịu đựng của cơ thể. Nhất là với những người phải làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao, thiếu oxy.
Vị thuốc an thần
Ngũ gia bì có thành phần giúp cân bằng giữa 2 quá trình ức chế và hưng phấn của trung khu thần kinh. Nhờ vậy, loại cây này còn được biết đến với tác dụng an thần, giúp ngủ ngon hơn.
Cây ngũ gia bì là vị thuốc nhiều tác dụng trong đông y
Tác dụng đối với hệ miễn dịch
Trong cây ngũ gia bì có thành phần có tác dụng kích thích tăng sự hình thành của kháng thể chống lại vi khuẩn có hại, chống virus, chống viêm. Vì thế, chúng được dùng như một bài thuốc á đông có tác dụng tốt đối với hệ miễn dịch cơ thể. Nhất là chống viêm trong các trường hợp bệnh viêm cấp và mạn tính.
Đuổi muỗi và làm sạch không khí
Một trong những lý do khiến ngũ gia bì được yêu thích dùng làm cây cảnh trong nhà với tác dụng đuổi muỗi. Để cây này trong nhà có tác dụng xua đuổi muỗi hiệu quả. Điều này đã được nghiên cứu và kiểm chứng qua thực tế. Bên cạnh đó, lợi ích lớn của cây ngũ gia bì làm cảnh là làm sạch không khí. Cây có khả năng điều hòa khí hậu trong tự nhiên. Khi để trong nhà có tác dụng hút các khí độc nhất là Formaldehyd.
Ngũ gia bì là loại cây cảnh giúp làm sạch không khí
3. Những bài thuốc từ cây ngũ gia bì
Trong y học dân tộc, cây ngũ gia bì được ứng dụng rất phổ biến trong những bài thuốc chữa bệnh về xương khớp và một số bệnh thông thường. Trong đó có thể kể đến những bài thuốc sau:
Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp
Cây ngũ gia bì thái mỏng, sao vàng dùng ngâm rượu với tỷ lệ 100g ngũ gia bì ngâm 1 lít rượu 30 độ. Sau 10-15 ngày có thể đem ra dùng bằng cách uống mỗi ngày khoảng 30ml vào buổi tối trước khi đi ngủ. Bài thuốc này có tác dụng làm giảm các triệu chứng về đau nhức xương khớp, đau lưng, mỏi gối, an thần, giúp dễ ngủ hơn.
Bài thuốc chữa bệnh chân tay run
Kết hợp ngũ gia bì với ngưu tất, thạch hộc, nhục quế, gừng. Sắc để lấy nước uống hàng này đến khi triệu chứng run tay thuyên giảm. Thuốc có tác dụng tốt, giúp điều hòa khí huyết, giảm các triệu chứng đau và vấn đề ở xương khớp, thư giãn cơ, chữa run tay không nắm được khá hiệu quả nếu kiên trì và áp dụng đúng cách.
Bài thuốc chữa sưng đau khớp kéo dài
Kết hợp ngũ gia bì, trinh nữ, bưởi bung, tục đoạn, lá ngải, cát căn. Sắc lấy nước uống ngày 2 lần. Duy trì đến khi thấy triệu chứng thuyên giảm.
Bài thuốc mạnh gân cốt, chữa yếu xương
Dùng ngũ gia bì kết hợp với mộc qua, ngưu tất, sắc lấy nước uống hoặc sao khô, tán bột để pha với rượu loãng uống hàng ngày. Bài thuốc này được áp dụng cho những trường hợp bị yếu xương, liệt dương, muốn mạnh gân cốt và cả trường hợp trẻ nhỏ chậm biết đi.
Bài thuốc chữa gout
Dùng ngũ gia bì kết hợp với trinh nữ, ngưu tất nam, tục đoạn, bồ công anh, cà gai leo, tất bát, cát căn, đơn hoa, quế, kinh giới,… Sắc uống mỗi ngày 1 thang, duy trì đến khi nào thấy sức khỏe ổn định.
Ngũ gia bì là bài thuốc đông y chữa bệnh hiệu quả
4. Những điều cần lưu ý về sử dụng cây ngũ gia bì làm thuốc
Dựa theo đặc tính của cây ngũ gia bì là việc sử dụng loại cây này làm thuốc cần lưu ý đến những vấn đề sau:
- Không dùng ngũ gia bì đối với người bị âm hư, nóng trong, bốc hỏa bởi vị thuốc này có tính ôn, cay, có thể làm tổn hại cơ thể trong trường hợp này.
- Không sử dụng các bài thuốc từ ngũ gia bì chung với thuốc tây y, thực phẩm chức năng vì có thể gây phản tác dụng hoặc gây tương tác thuốc, làm hại đến sức khỏe.
- Khi sử dụng thuốc từ ngũ gia bì, nếu thấy có biểu hiện bất thường phải dừng lại ngay và khám bác sĩ nếu cần thiết.
Cây ngũ gia bì được coi là một vị thuốc đông y có rất nhiều tác dụng, nhất là những lợi ích về giảm đau xương khớp. Tuy không chứa chất độc nhưng việc sử dụng ngũ gia bì làm thuốc cần phải theo hướng dẫn của người có kinh nghiệm hay thầy thuốc, bác sĩ.